OBSTETRİK ULTRASONU

Obstetrik ultrasonu anne karnındaki bebeğin, gebelik kesesinin, gebelik kesesi içerisindeki sıvının ve kordon damarlarının gebeliğin belli haftalarında değerlendirmesine yönelik radyolojik bir tetkiktir.

Obstetrik ultrasonu gebeliğin her döneminde güvenle yapılabilir. Anne ve bebek açısından risk oluşturmaz. Çünkü iyonizan radyasyon içermez ve ses dalgaları ile çalışır.

Günümüzde kadın doğum uzmanları tarafından da rutin muayene yöntemi olarak kullanılmaktadır. Radyoloji bölümü olarak hem eğitimimizin ultrasonu üzerine olması hem de rutin muayene için kullanılan cihazlardan daha iyi cihazlar kullanmamız nedeniyle gebelik ultrasonu hamileliğin her döneminde yapabiliriz.

Genel günlük kullanımda ise özellikle 2’li tarama testi zamanında (11-14 hafta), 2.düzey ultrasonu-anomali taraması zamanında (20-22 hafta) ve Obstetrik doppler ultrasonu incelemesi özellikle radyoloji bölümünde yapılmaktadır. Günümüzde perinatoloji uzmanları bütün bu incelemeler için donanımlı olarak hizmet vermekle birlikte bu yan dal uzmanı sayısı ihtiyacın çok altındadır.

2’li tarama testi ; 11-14 haftalar arasında, anne kanından bakılan hormon değerleri(PAPP-A ve B-hCG ) ve ultrasonu incelemesi ile NT (bebeğin ense cilt kalınlığı) ölçülmesi ile yapılan bir incelemedir. 2’li tarama testinin doğruluk oranı %85-90 civarındadır. Bu test ile Down sendromu olma riski belirlenebilir.

2. düzey ultrasonu ya da ayrıntılı ultrason ve anomali taraması olarak ta adlandırılan ultrasongrafik inceleme 188-23 haftalar arasında yapılabilir.

Ancak en uygun haftalar 20-22 haftalar civarındadır. Bu incelemede bebeğin başından ayağına kadar bütün sistemleri, organları, kol ve bacakları, bebek hareketleri, bebeğin içinde olduğu kesedeki sıvı miktarı, plasenta olarak adlandırdığımız bebeği besleyen kan damarlarının olduğu bebeğin eşi, doğum kanalı, rahim değerlendirilir.

Tarama testlerinde çıkan riskler ile yapılacak olan 2. düzey ultrason sonuçları korele edilmelidir. Örneğin biyokimyasal tarama testlerinde olan risk yüksekliği 2. düzey ultrasonun normal olması durumunda normal risk seviyesinde kabul edilebilir. 2. düzey ultrason bir tarama testidir.

Bu tarama testininde diğer tarama testleri gibi tanısallığı %100 değildir. Birçok genetik hastalık ultrason incelemelerde hiç bulgu vermeyebilir. 2’li, 3’lü,4’lü test ve 2.düzey ultrason-fetal anomali taraması birer tarama testidir. Amniyosentez, korion villus örneklemesi ve NİPT testleri ise tarama değil tanı testleridir. Tanısal değerleri çok yüksektir. Ancak NİPT dışındaki amniyosentez ve korion villus örneklemesi işlemlerinin annenin düşük yapmasına yol açabileceği bilinmelidir.

Obstetrik doppler ultrasonu gebeliğin herhangi bir döneminde yapılabilir. Bebeğin gelişiminde gerilik olması, bebeğin sıvısının azalması ya da arması gibi durumlarda obstetrik doppler ultrasonu incelemesi yapılmalıdır. Bu incelemede bebeğin beyin kan damarları, kordon kan damarları, anne karnındaki bebekte açık olan ancak doğum sonrası mekanizmanın değişmesi nedeniyle kapanan duktus venosus-duktus arteriosus ve anne rahmini besleyen ana kan damarları değerlendirilir. Bu inceleme sonucunda gebeliğin devamına ya da bebeğin tahliyesine karar verilebilir.

3/4 boyutlu ya da renkli ultrason olarak adlandırılan inceleme ise bebeğin yüzü ya da vücudunun bir kısmının (kollar, bacaklar, eller,ayaklar gibi ) görüntülenmesi anlamına gelir. Bu incelemenin tanısal bir katkısı olmamakta olup daha çok anne, baba ve yakınları için hatıra için yapılmaktadır.